26 Shtator 2023

Në vitin 1823, i tronditur nga masakra e përgjakshme nga trupat osmane të popullsisë së ishullit të Kios, gjatë luftës greke të pavarësisë, Delacroix filloi të punojë në një nga pikturat më tronditëse të krijimeve të tij: “Masakra e Kiosit”.

E ekspozuar në Sallon në 1824, ajo u shkatërrua ashpër nga kritikët e kohës që e konsideruan të dhunshme dhe në kontrast të plotë me modën e momentit që dëshiron vetëm të shohë piktura të ndritshme dhe të qeta.

Realizmi i pikturës, që denoncon barbarizmin dhe pakuptimësinë e luftës, në një shoqëri që ende e konsideron luftën një ngjarje të pashmangshme, ngjall padyshim një ndjesi.

Në ato figura të përdredhura dhe të shtypura për t’u mbyllur në një pikturë, artisti detyrohet të zbusë ngjyrat për të nxjerrë në pah dhimbjen e figurave të portretizuara, duke shmangur sa më shumë pjesët e hijezuara dhe duke theksuar kontrastet.

Pa rregulla, shifrat duken të cunguara në margjina.

E mbiquajtur sot “Gernika e shekullit XIX “, ajo përmban në tensionin e saj të lartë prekës dhe plot patos, rëndësinë e thellë morale që i besohet artit nga romantikët.

Më 1822, ushtria turke zbarkoi në ishull, ushtarët vranë të gjithë me radhë. Vetëm të rinjve iu ofrua “shpëtimi” – mundësia për t’u konvertuar në Islam, për të cilën pakkush ra dakord.

Nga 120 mijë njerëz që atëherë banonin në ishull, mbetën 1800. 30 mijë u vranë, 48 mijë u shitën në skllevër ose u konvertuan në Islam, rreth 40 mijë ikën në ishujt fqinjë.

Nga 700 kisha, vetëm një mbeti e pa djegur për mrekulli. Në gjuhën greke, fjala “sfagi” – “masakër”, e përdorur për të përshkruar këtë masakër, ka mbetur përgjithmonë.

Ndoshta jo gjithçka që ndodhi, piktori ka arritur ta përcjelli nëpërmjet kësaj tabloje, por ai u përpoq që asnjë pjesë e këtij tmerri të mos mbetej jashtë.

Nga Albert Vataj